مواد تعاونی در صنعت نساجی جز جدایی ناپذیر فرآیندهای مختلف اعم از شستشو، رنگرزی، چاپ، تکمیل و … هستند و بدون مواد تعاونی رسیدن به پارچه با کیفیت مناسب امکان پذیر نیست. برای رسیدن به پارچه ایده ال استفاده به جا و به موقع از مواد تعاونی ضروری است، اما استفاده نابه‌جا هم گاهاً نتیجه عکس خواهد داشت و در بهترین حالت ممکن است فقط سبب افزایش قیمت تمام شده محصول گردد بدون آنکه تاثیر مثبتی گذاشته باشد. در این مقاله سعی بر آن است که مواد مختلف تعاونی را از منظر مرحله مورد استفاده، مزایا و معایب، ضروری بودن یا نبودن استفاده از آن مورد بررسی قرار گیرد.
پارچه مراحل مختلفی را پس از بافت از حالت خام تا حالت نهایی طی می‌کند و در هر مرحله بسته به عملیاتی که روی پارچه انجام می‌شود از مواد تعاونی متفاوتی استفاده می‌گردد که در ادامه به برخی مراحل و مواد مورد استفاده اشاره خواهد شد.

۱. مرحله آماده سازی
در این مرحله بسته به نوع پارچه ممکن است عملیات مختلفی روی پارچه جهت آماده‌سازی آن برای رنگرزی، چاپ و یا حتی تکمیل انجام شود.

۲. شستشو
یکی از این مراحلی است که تقریباً در تمام پارچه‌ها وجود دارد، مرحله شستشوی اولیه است. قبل از شروع هرکاری ابتدا باید کثیفی‌های اولیه پارچه؛ اعم از روغن های ریسندگی و بافندگی، گرد و غبار و… از آن خارج شود. البته این عملیات به بهبود شفافیت پارچه و سفیدی الیاف کمک می‌کند.
در این مرحله از انواع صابون‌های شستشو بسته به نوع الیاف، نوع کثیفی و… استفاده می‌شود که برخی از آنها عبارتند از:
• صابون جهت شستشوی پارچه‌های پلی‌استر
یکی از پارچه‌هایی که امروزه به میزان زیادی در صنعت نساجی مورد استفاده قرار می‌گیرد انواع پارچه‌های پلی‌استر است. عملیات شستشوی پلی‌استر معمولاً در محیط قلیایی ضعیف و با حرارت پایین انجام می‌شود. برای دستیابی به این هدف صابون‌های نانیونیک و آنیونیک گزینه‌های مناسبی هستند.
صابون‌های نانیونیک را معمولاً در درجات حرارتی پایین‌تر و صابون‌های آنیونیک را می‌توان برای درجات حرارتی بالاتر و یا در کنار قلیا استفاده کرد. استفاده از صابون نانیونیک این مزیت را دارد که اولاً اگر به هر دلیلی مقداری از صابون در پارچه باقی بماند به دلیل بی‌بار بودن(خنثی)، تداخلی با مواد دیگر در مراحل بعدی نخواهد داشت. دوم آنکه صابون‌های نانیونیک به دلیل پایین بودن نقطه ابری شدن معمولاً در دماهای پایین خاصیت پاک‌کنندگی خوبی دارند و اصولاً بالا بردن دما نه تنها باعث افزایش خاصیت پاک‌کنندگی آنها نمی‌شود بلکه بعضاً به دلیل غیرمحلول‌شدن، قدرت پاک‌کنندگی آنها را کاهش می‌دهد. بنابراین با صرف انرژی کمتر می‌توان به نتیجه رسید و هم آنکه دمای پایین‌تر برای پارچه پلی‌استر که ممکن است کاهش عرض داشته باشد بهتر است.
اما در هر حال استفاده از صابون های آنیونیک هم مزایایی دارد که باید با توجه به پارچه و مراحلی که باید طی کند انتخاب درست صورت گیرد. به طور مثال گاهی پارچه آنقدر کثیف است که شستشوی سخت‌تری در دمای بالا مد نظر است و یا حتی برای کاهش عرض اولیه پارچه لازم است دما در شستشوی اولیه بالا باشد.
• صابون پخت
از صابون پخت جهت برطرف کردن کثیفی‌های ابتدایی پارچه پنبه‌ای خام و همینطور معلق نگه داشتن آنها در حمام در طول عملیات پخت و سفیدگری پارچه پنبه‌ای و نیز به عنوان نفوذدهنده استفاده می‌شود. این صابون باید هم قدرت معلق نگه‌داشتن کثیفی‌ها و… را داشته باشد و هم در کنار قلیا در دمای بالا مقاوم باشد زیرا عملیات پخت که گاهاً با سفیدگری ادغام می‌شود در دمای بالا و محیط قلیایی شدید انجام می‌شود.
برای الیاف دیگر نظیر نایلون و اکریلیک از شوینده‌های نانیونیک جهت حذف روغن‌ها، کثیفی‌ها و… استفاده می‌شود.
• صابون حلال‌دار
صابون‌های حلال‌دار یا لکه‌بر معمولاً صابون‌هایی هستند که به دلیل وجود حلال توانایی حل‌کردن روغن‌های سنگین و یا کثیفی‌های شدید را داشته و از قدرت پاک‌کنندگی بیشتری برخوردارند و برای برطرف‌کردن لکه‌های مقاوم بر روی پارچه به صورت خاص استفاده می‌شود.

۳. آهارگیری
در بافندگی تاری پودی به جهت مقاوم سازی نخ تار از آهار استفاده می‌شود، تا احتمال پارگی نخ تار حین بافندگی را کم کنند. آهار متداول در صنعت نساجی ایران پلی‌وینیل‌الکل و آهار نشاسته است. پلی‌وینیل‌الکل به راحتی هنگام شستشو در دمای بالا از پارچه جدا می‌شود اما آهار نشاسته نیازمند عملیات ویژه‌ای است. در سالهای اخیر به دلیل محدودیتها در اعمال آهار، آنزیم‌ها جایگزین روش‌های قدیمی آهارگیری شده‌اند. آنزیم مورد استفاده در آهارگیری آنزیم آمیلاز است که انواع مختلفی دارد و روش‌های استفاده از آنها هم متفاوت است. اما نکته مهم این است که همه آنزیم‌ها در یک بازه دمایی و PH مشخص بهترین عملکرد را دارند و معمولاً در خارج از این بازه کارایی خود را از دست می‌دهند. البته امروزه تولیدکنندگان آنزیم‌هایی را با بازه دمایی گسترده تولید کرده‌اند تا مصرف‌کننده راحت‌تر از آن استفاده کند. برخی آنزیم‌های آهاربر به منظور استفاده در سیستم‌های رمق‌کشی و برخی برای سیستم‌های مداوم مناسبند.
نکته مهم در استفاده از آنزیم‌ها دمای استفاده از آنهاست و اینکه آنزیم در چه دمایی بهترین عملکرد را دارد که حتماً باید حین عملیات آهارگیری لحاظ شود و البته آنزیمی که انتخاب می‌شود باید بیشترین تطبیق را با روش آهارگیری و دمای آهارگیری داشته باشد.

پست های مرتبط

1402-08-21

تاثیر مواد کمکی در رنگرزی پارچه هالی پلی استری

1402-08-21

1402-08-20

ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻱ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺑﺮ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺎﺟﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ

1402-08-20

1402-08-13

بیستمین دوره نمایشگاه بین‌المللی نخ استانبول 2024

درجه‌بندی الیاف پنبه نمایشگاه بین المللی نخ استانبول با افزایش مداوم تعداد غرفه داران و بازدیدکنندگان، از تاریخ ۲۲ تا ۲۴ فوریه ۲۰۲۴ (۳-۶ اسفند ۱۴۰۲) برای بیستمین بار در تویاپ استانبول در انتظار شماست! تهیه بلیط آنلاین برای مدت کوتاهی رایگان است پس بدون از دست دادن این فرصت بلیط خود را تهیه کنید. لینک ثبت نام پست های مرتبط   1402-08-13 بیستمین دوره نمایشگاه بین‌المللی نخ استانبول 2024 درجه‌بندی الیاف پنبه نمایشگاه بین المللی نخ استانبول با افزایش مداوم تعداد غرفه داران و بازدیدکنندگان، از تاریخ ۲۲ تا ۲۴ فوریه ۲۰۲۴ (۳-۶ اسفند ۱۴۰۲) برای بیستمین بار در تویاپ استانبول …

1402-08-13