نمره نخ معیاری برای سنجش عددی میزان ظرافت یا ضخیم بودن نخ در جهان است و یکی از پارامترهای مهم نخ محسوب می شود. از آنجاییکه نخ ها انعطاف پذیر و ناهموار هستند به جای اندازه گیری قطر نخ ها، ظرافت آنها از نظر طول و وزن بیان می شود.

سیستم نمره بندی نخ را عمدتاً می توان به دو دسته تقسیم کرد.

1-سیستم نمره بندی مستقیم  

2-سیستم نمره بندی غیر مستقیم

در سیستم های نمره بندی مستقیم، طول واحد نخ ثابت و وزن نخ متغیر است. از طرف دیگر در سیستم های نمره بندی غیر مستقیم، وزن واحد نخ ثابت و طول نخ متغیر می باشد. طبقه بندی سیستم های نمره بندی نخ به صورت زیر است:

سیستم نمره بندی مستقیم نخ (طول واحد ثابت و وزن متغیر) (Direct Counting System)

اگر طول نخ ثابت باشد و تغییرات وزن نخ به عنوان معیار اندازه گیری ظرافت نخ در نظر گرفته شود، آنگاه گفته می شود که نخ تحت سیستم مستقیم نمره بندی شده است. بنابراین در این سیستم نمره بالاتر نخ به معنی ضخیم تر بودن آن است. واحدهای مختلف طول و وزن، و سیستم های نمره بندی مستقیم زیادی وجود دارند. فرمول کلی قابل استفاده در تمام سیستم های مستقیم که برای محاسبه نمره نخ مورد استفاده قرار می گیرد به شرح زیر است:

N = (w × L) / l

w وزن نمونه، l طول نمونه و L واحد شمارش طول، N نمره نخ

برخی از سیستم های نمره بندی مستقیم نخ عبارتند از:

1. دسی تکس (Tex): نمره نخ دسی تکس براساس وزن 1000 متر نخ برحسب گرم محاسبه می شود. دسی تکس یک سیستم نمره بندی جهانی نخ است و معمولاً برای نمره بندی نخ در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. تکس سیستم جهانی نمره بندی نخ است که در آن طول نخ ثابت بوده و 1000 متر است. در این سیستم وزن 1000 متری نخ برحسب گرم، نشان دهنده نمره Tex نخ است. از این رو نمره 20 Tex نشان می دهد که یک نخ 1000 متری، 20 گرم وزن دارد. واحد Tex عمدتاً برای نخ هایی استفاده می شود که از الیاف طبیعی ساخته می شوند. واحدهایی مانند دسی تکس (DTex)، میلی تکی (MTex) و کیلو تکس (KTex) جز مشتقات سیستم نمره بندی تکس هستند.

2. دنیر (Denier): وزن ۹۰۰۰ متر نخ برحسب گرم نشان دهنده نمره نخ برحسب دنیر است. این سیستم به طور کلی برای الیاف استیپل، فیلامنت ها و رشته های ظریف تر به کار برده می شود. معمولاً از سیستم نمره بندی دنیر برای نمره بندی نخ هایی که از الیاف ظریف تر ساخته شده اند، استفاده می شود. در این سیستم وزن ۹۰۰۰ متری نخ برحسب گرم، نشان دهنده نمره دنیر نخ است. بنابراین نمره ۲۰ دنیر نشان می دهد که ۹۰۰۰ متر از نخ، ۲۰ گرم وزن دارد. معمولاً دنیر برای نمره بندی نخ هایی که شامل الیاف مصنوعی یا فیلامنت ها هستند، به کار می رود. به نخ هایی که نمره آنها زیر ۱ دنیر باشد، میکرو الیاف گفته می شود.

3. سیستم کنف، لینن، جوت(Jute): در این سیستم وزن 14400 یارد نخ برحسب پوند نشان دهنده نمره نخ است. سیستم نمره بندی کنفی نخ بیشتر با نام Pounds per spyndle معروف است. در این سیستم طول نخ ثابت و 14400 یارد است، و وزن نخ هم برحسب واحد پوند بیان می شود. بنابراین وزن 14400یارد نخ در واحد پوند، نشان دهنده نمره جوت نخ می باشد. معمولاً برای نمره بندی الیاف جوت، کتان و کنف از این سیستم استفاده می شود.

سیستم نمره بندی غیر مستقیم نخ (وزن واحد نخ ثابت و طول متغیر) (Indirect Counting System)

در سیستم غیر مستقیم نمره بندی نخ، وزن ثابت است و تغییر طول نشان دهنده ظرافت نخ می باشد. از این رو در این سیستم نخ هر چه ظریف تر باشد نمره بالاتری خواهد داشت. واحدهای مختلف طول و وزن، و سیستم های نمره بندی غیر مستقیم زیادی وجود دارند. فرمول کلی قابل استفاده در تمام سیستم های غیر مستقیم که برای محاسبه نمره نخ مورد استفاده قرار می گیرد، در زیر آورده شده است:

N = (W× l) / (w× L)

اگر w وزن نمونه، W واحد وزن سیستم، l طول نمونه و L واحد وزن سیستم باشند، N نمره نخ

برخی از سیستم های نمره بندی غیر مستقیم نخ عبارتند از:

1. سیستم پنبه ای یا نمره انگلیسی(English Count)

در این سیستم تعداد کلاف های 840 یاردی نخ در یک پوند وزن نخ نشان دهنده نمره آن می باشند. بنابراین s20 نخ پنبه به این معنی است که 20 کلاف 840 یاردی از این نخ در یک پوند (453.6 گرم) از آن وجود دارند.

در این سیستم نمره بندی نخ، ابتدا کلاف های 840 یاردی نخ آماده می شوند؛ در این صورت تعداد کلاف های مورد نیاز نخ برای رسیدن وزن آنها به یک پوند، نمره انگلیسی نخ نامیده می شود و با نماد Ne نشان داده می شود. این روش نمره بندی نخ، به سیستم نمره بندی پنبه نیز معروف است. اگر یک نخ دارای نمره 20 Ne باشد؛ بدین معناست که 20 کلاف 814 یاردی از این نخ یک پوند وزن دارند یا (20×840) یارد = 16800 یارد از این نخ حاوی یک پوند وزن است.

2. سیستم پنبه ای (قاره ای)

در این سیستم تعداد کلاف های ۱۰۰۰ متری نخ در وزن ۵۰۰ گرم نشان دهنده نمره نخ هستند

3. سیستم نمره بندی متریک(Metric Count)

در این سیستم تعداد کلاف های مورد نیاز برای اینکه وزن آن به یک کیلوگرم برسد، نمره متریک نخ نامیده می شود و با نماد Nm مشخص می گردد. چنانچه نمره یک نخ 20 Nm باشد؛ بدین معنی است که 20 کلاف 1000 متری از نخ یک کیلوگرم وزن دارند یا (20×1000) متر = 20000 متر از نخ حاوی یک کیلوگرم وزن است.

4. سیستم پشمی(Worsted Count)

در این سیستم تعداد کلاف های ۵۶۰ یاردی نخ در یک پوند وزن نخ بیانگر نمره نخ می باشد.

در این سیستم نمره بندی، ابتدا کلاف های 560 یاردی از نخ آماده می شوند. در این صورت تعداد کلاف های مورد نیاز برای اینکه وزن نخ به یک پوند برسد، نمره پشمی نخ نامیده شده و با نماد Nw نشان داده می شود. این روش نمره بندی تحت عنوان سیستم نمره بندی موهر (Mohair) نیز شناخته می گردد. چنانچه نمره یک نخ 20 Nw باشد؛ بدین معنی است که 20 کلاف 560 یاردی از نخ یک پوند وزن دارند یا (20×560) یارد = 11200 یارد از نخ حاوی یک پوند وزن است.

تبدیل سیستم نمره بندی انواع نخ

زمانیکه نمره نخ در یک سیستم مشخص است معمولاً لازم است که نمره معادل نخ در یک سیستم خاص را بدانید. این کار در حالت کلی با کمک ضریب تبدیل انجام می شود. معمولاً ضریب تبدیل یا به نمره نخ در سیستم مشخص تقسیم می شود و یا در آن ضرب می گردد که بدین وسیله می توان نمره نخ در سیستم مورد نظر را به دست آورد. در صورت مشخص بودن واحدهای طول و وزن هر دو سیستم، ضریب تبدیل بین دو سیستم به راحتی قابل محاسبه است.

چند ضریب تبدیل متداول در زیر آورده شده است: 

• نمره پشم نخ با ضرب نمره پنبه نخ (انگلیسی) در ۱.۵ به دست می آید.
• نمره دسی تکس نخ از تقسیم نمره دنیر نخ بر ۰.۹ حاصل می گردد.
• نمره پنبه نخ (انگلیسی) از تقسیم عدد ۵۹۰.۵ بر نمره دسی تکس نخ به دست می آید.