نقش صابون در نساجی:

صابون‌ها نوعی ماده شوینده هستند که از آن‌ها می توان در از بین بردن لکه های چربی روی سطوح مختلف استفاده نمود. صابون‌ها از واکنش بین قلیا مانند سود مایع با اسیدهای گیاهی یا حیوانی (اسیدهای چرب) تولید میشود. نمک های سدیم حاصل از واکنش فوق عاملی موثر در حذف انواع لکه های چربی از سطوح مختلف است. صابون نیز مانند شوینده های مصنوعی دیگر، نوعی سطح فعال به شمار می آید.

در علم شیمی آب به عنوان یک حلال مطلوب شناخته می شود. اما دارای کشش سطحی بسیار بالایی است. در واقع مولکول های آب ترجیح می دهند به جای اینکه روی سطح پخش شوند، در کنار هم باقی بمانند. بنابراین با استفاده از شوینده هایی همچون صابون می توان کشش سطحی آب را کاهش داد و بنابراین مولکول های آب راحت تر بر روی سطوح نفوذ خواهند نمود.

انواع صابون

صابون در واقع همان نمک اسیدهای چرب است. صابون‌ها انواع مختلفی دارند. اگر فلز به کار رفته در صابون فلزاتی همچون سدیم و پتاسیم باشد، صابون آرایشی تولید می شود. اگر فلز بکار رفته در صابون لیتیم باشد، صابون لیتیومی به دست آمده که کاربرد صنعتی در تولید گریس دارد. صابون‌های فلزی نیز با فلزاتی همچون کلسیم و منیزیم، در بسیاری از صنایع کاربردی ویژه دارند. برای تولید این صابون‌ها از اسیدهای چرب خالص استفاده می‌شود. صابون‌های فلزی را در تولید محصولات PVC،‌ فرآوری پلاستیک‌، تولید ترکیبات پلیمری مانند پلی‌ آمیدها، پلی ‌اتیلن‌ها، پلی ‌پروپیلن ها و غیره مورد استفاده قرار می دهند.

انواع صابون های مورد استفاده در صنعت نساجی:

• صابون های حلال دار
• صابون لکه بر
• صابون مول ۱۰ و مول ۶
• صابون پس شور
• صابون پخت و سفیدگری پنبه
• صابون های آنیونیک

مولکول‌های صابون از گروه‌های قطبی (آب‌دوست) از یک طرف و از گروه های غیرقطبی(آب‌گریز) از طرف دیگر ساخته شده‌اند. بخش آب‌دوست مولکول‌های صابون قابلیت حل شدن در آب را دارد. بخش آب گریز نیز قابلیت انحلال در ترکیبات روغنی را دارد. بنابراین صابون به ‌عنوان یک امولسیون کننده عمل می کند. ساختار مولکولی صابون آن را به پاک کننده ای قوی تبدیل می کند که در صنعت نساجی بسیار کاربرد دارد.

صابون ها امولسیفایرهای قوی هستند. امولسیفایر ها موجب پراکندگی یکنواخت دو مایع غیر قابل امتزاج در یکدیگر می شوند. بنابراین استفاده از صابون حلال دار در نساجی موجب انحلال روغن در آب می شود. نقش امولسیفایری صابون درنهایت به پاک کردن ذرات و لکه های چربی و کثیفی از روی سطوح کمک خواهد نمود.

کشش سطحی زیادی بین روغن و آب وجود دارد. هنگامی که آب در تماس با ذرات روغن قرار می گیرد، ذرات روغن به هم چسبیده شده و لایه ای متمایز بین آب و روغن به وجود خواهد آمد. حضور مولکول های صابون در محیط، کشش سطحی بین ذرات آب و روغن را کاهش داده و موجب جدا شدن ذرات روغن از سطح می گردد. عملکرد صابون حلال دار به این صورت است که بخش آبگریز صابون به ترکیبات روغنی چسبیده و در آن حل می شود. بخش آبدوست صابون نیز نزدیک مولکول های آب قرار گرفته و میسل تشکیل می گردد. در نهایت میسل ها را می توان به کمک هم زدن در آب پراکنده کرده و ذرات چربی را از روی سطح جدا نمود. در نهایت مولکول های صابون موجب حذف ذرات چربی از سطوح و معلق شدن آن ها در محلول آبی می گردد.